Аниткабир мавзолейи, ўзининг салобати ва бой тарихи билан замонавий, демократик Туркия Республикасининг асосчиси бўлган Буюк Йўлбошчи Ғози Мустафо Камол Отатуркнинг мангу оромгоҳи бўлиб, унинг ҳар бир қисми алоҳида тамойилни ифодалайди.

Ўтган асрнинг энг буюк етакчиси ва давлат арбоби Мустафо Камол Отатурк ўлимидан кейин ҳам дунёнинг кўплаб давлат арбоблари томонидан ҳурматга сазовор бўлган, ўгитлари бугунги кунда ҳам оғиздан тушмайдиган буюк шахсдир. Биз ҳозиргача яшаб ўтган барча давлат арбоблари орасида тузилган “Сиёсий буюклик рейтинги”да биринчи ўринни эгаллаган Ғози Мустафо Камолнинг абадий истироҳатгоҳи бўлмиш Аниткабирнинг баъзи меъморий хусусиятларини сизлар билан баҳам кўрмоқчимиз.

Отатурк ҳеч қачон дафн этилишини истаган жойни ошкора ёки ёзма васият қилмаган. Дўстлари билан суҳбати чоғида “Халқим мени хоҳлаган жойига дафн қилсин. Лекин мен қабрим олдида турк байроғининг доим ҳилпираб туришини истардим” деб айтган. Бу васиятга мувофиқ, Анқара қалъасида ҳилпираб турган Турк байроғини унинг саккиз бурчакли қабрининг ҳар бир бурчагида ва Аниткабирнинг энг катта деразаси қаршисида учратиш мумкин.

Аниткабир жойлашув тариxи 

Аниткабирнинг жойлашувининг танланиши ҳам унинг меъморий хусусиятлари каби маънога эга. Унинг мақбараси Расаттепеда жойлашиши кераклигини биринчи бўлиб ўринбосари Митҳат Айдин таклиф қилди. Бу ерни тавсия қилиш сабабларидан бири Отатурк Анқарада яшаганида бир куни бу тепаликни зиёрат қилиш учун келган ва ёнидаги одамларга “Бу қандай гўзал монументал жой”, деб айтган ва аслида у бу жойни ўзи учун таклиф қилган деб таҳмин қилинган. Отанинг бу жумласига асосланиб, Аниткабирнинг қурилиши учун энг мос жой Онадўлининг чуқур илдиз отган цивилизацияларидан бири бўлган Фригия цивилизациясининг манзилгоҳи бўлган Расаттепе бўлишига қарор қилинди.

Туркия Республикасининг асосчиси Мустафо Камолнинг сўнгги дам олиш масканини Расаттепеда қуришга қарор қилингандан сўнг, 1941 йилда танлов ўтказилди. Танловдан кўзланган мақсад ҳам улуғ йўлбошчининг қарашлари устувор бўлган бино лойиҳасини яратиш, ҳам уни энг яхши тарзда намоён этадиган мақбара чизмасини очиб беришдан иборат эди. Танлов эълон қилиниши билан нафақат Туркиядан, балки ўша пайтда ҳали бўлинмаган Германия, Италия, Австрия, Швейтсария, Франция ва ҳатто Чехословакиядан ҳам аризалар келиб тушди. Танловда жами 49 та архитектура лойиҳаси иштирок этди. Ушбу архитектура лойиҳалари орасида танлов ғолиби деб профессор Эмин Онат ва доцент Орхан Ардалар томонидан тайёрланган лойиҳа топилди.

Турк жамиятининг бағрикенглик ва тинчликсевар томонларини энг яхши тасвирлайдиган лойиҳа бўлган Аниткабир қурилиши 1944 йил 9 октябрда бошланган. Отанинг жасади 1953 йил 10 ноябрда Этнография музейидан 4 босқичда қурилиб, 9 йилда битказилган мақбарага келтирилиб, дафн этилган.

Аниткабирдаги рақамлар нимани сўзлайди?

Аниткабир қурилиши учун танланган Расаттепенинг баландлиги денгиз сатҳидан 907 метрни ташкил қилади. Мустафо Камол Отатуркнинг қабри жойлашган нуқта 905 метр. Бу икки рақам бизга Отатуркнинг абадиятга кўзларини юмган соат 9:05 ни эслатади.

Аниткабирнинг кириш қисми бўлган ва арслон йўли деб аталадиган бу коридор (аллея) 262 метрни ташкил қилади. Арслон йўлининг ўнг ва чап томонида турк ҳайкалтарошлари қўлида жонланган 24 та шер ҳайкали бор. 24 арслон, 24 ўғуз қабиласини ифодалайди.

Майдондан жами 42 зинапояда кўтарилиш орқали Устунли мақбарага чиқиш мумкин. 42 рақам бизга, Отатуркнинг республикани эълон қилгандаги ёши 42 рақамини кўрсатади.Отатурк қабр тупроғи ҳам ўзига ярашган тарзда тайёрланган. 67 вилоятдан келтирилган тупроқлар, жумладан, Селаникдаги уйининг боғидан, Суриядаги ягона турк тупроғи Шоҳ Сулаймон мақбарасидан, Жанубий Кореядаги Турк шаҳидлигидан ва Кипрдан олиб келинган тупроқларни қориштириб, тўлиқ ватан тупроғи яратилган

  https://darakchi.uz/index.php/uz/142740