Кимки бир кўнгли бузуғнинг
хотирин шод айлагай,
Онча борким, Каъба вайрон бўлса,
обод айлагай.
Бу Саломат Вафонинг “Масхарабозлар ўйини” ҳикоясидан олинган матн. Фожианинг турли чолғу асбобларининг товуши асносида акс эттирилиши мени лол қолдирди. Одатда наср таҳлилига киришилганда, сюжет воқеаларидан оғишмай боришга ҳаракат қилинади. Ҳикоя ёки қисса нима ҳақида?
.jpg)
Ёзувчи Леонид Андреев ўша жуда кўп, минг бир йўлларнинг ичидан “нафратланмай нафратланиш” йўлини топди.. Ўқувчи учун оғир бўлган воқеаликни китобхонни ўзидан бездирмайдиган жараёнда асарни шеърга, оғангга ўхшатиб ёзишни уддалабди.
.jpg)
Сўнгра изоҳ берди ушбу аҳволга:
Дўхтиржон, кўнгилни қилаберинг тўқ,
Бундай таомларни кўрганим ҳам йўқ.
Бир пайтлар “чиройли ва ақлли қизалоқлар, Бухорийнинг тазкираси номини талаффуз этганда (Ал-Жоме ас-Саҳиҳ) лаблари кибрли чўччаядиган қизалоқлар” билан бир партада ўтириб, кўнгли тўлиб-тўлмай фалсафадан дарс олган муаллиф ўзининг қаҳрамонига қўшилиб айтмоқчи эди.
.jpg)
Туркияликлар Ибн Сино, Беруний, Улуғбек, Али Қушчини яхши билишади ва севишади, бу улуғ шахслар номида улкан жомелар, тиб марказлари, майдонлар борлигидан, улар ҳақидаги тарихий ва илмий китобларнинг кўплигидан ҳам билса бўлади.
Феруз Ҳиндистон, Арабистон, Эрон, Туркия савдогарлари орқали Хоразмга чет эллардан ноёб китоблар келтиртирган ва уларни кўп нусхаларда кўчиртирган, тарих ва адабиётга оид китоблардан иборат бой кутубхона яратган. Феруз меъморлик, наққошлик, хаттотлик каби санъат турларини ҳам ривожлантирган.
Бир қўшиқ бўламан дарёдай
юракнинг энг чуқур ерида,
боқаман дунёга дунёдай
ажойиб кунларнинг бирида…
Ёзувчининг аёли Раҳбаройнинг хасталиги кундан-кунга кучайиб, эрининг ғамида куя-куя сил бўлиб, 1943 йил 6 мартда 46 ёшида дунёдан ўтди.
1956 йил 9 октябрида Шўро ҳукуматининг Абдулла Қодирийни айблов ҳукми бекор қилинди. Аммо шундан кейин ҳам то 80-йиллар охиригача унинг қаерда отилгани сир тутилди.