.jpg "Гултожихўроз. янги ҳикоя. Саломат Вафо")
Marta o'qildi
Гултожихўроз. янги ҳикоя. Саломат Вафо
Олис - олислардан мусиқа ва одамларнинг ғола- ғовури тараларди. Велосипед педалини илдам, терга ботиб босаётган одамнинг юзларини шамол силар, самода сомон йўли атрофига жойлашган Катта айиқ , Зуҳро, Отаруд юлдузлари велосипедчининг изидан қолмай югурарди. Чўлнинг майин шамоллари Устюрт бағрида уйғониб, Қозоғистон кенгликларидан этакларини ёйиб ўтиб, ҳаллослаганича дунёнинг бир бурчаги Туркманистон ва Ўзбекистон чегара қадимий кент Кат яқинида жойлашган Моноқ элати тамон еларди. Очил ҳар кунгидек тошлоқ йўлда учиб бораркан, кўзини қаронғилик бағрида чароғон нурларга кўмилган “Базиргон” тўйхонасидан айирмасди. Йигитнинг назарида тўйхонада кимдир уни интизор кутарди. Очил кутаётган малакнинг кимлигини билмас: кўз олдига ҳарир зарли либос кийган ва айланиш тезлиги баробарида қирқ кокили солланаётган раққоса келарди. У мусиқа, қаҳ – қаҳалар янграётган тўйхонага кириб борар экан, зал тўрида афсонавий гўзаллик пайдо этиб, келин – куёвнинг кўшки кумушранг нур сочарди. Одатда Моноқ элатида тўйга айтишмас, тўй дарагини эшитган ёш – қари ялтир - юлтур кўйлакларини кийиб тўйга оқиб бораверарди. Бундан баъан тўй эгалари ранжир, баъзан жой етмас, баъзан овқат етмас, аммо ҳар сафар шундай ёзғиришлар эшитилса-да, элат одамларига деб алоҳида столлар безашарди. Асли тўйга келганлар тамоқ учун келмас, улар қўшиқ эшитишга, рақс тушишга келишарди. Бу қишлоқнинг одамлари Марсдан тушгандай ғалати атворга эга эди. Уларнинг ҳали оёғи чиқмаган гўдагидан тортиб, пою – пиёда, машинада, от – уловда етиб келган чолларигача даврадан чиқмай ўйнашарди.
Қаронғи туннинг ортида Қорақум саҳроси ястланиб ётар, яқин – йироқдан катта машина трассасининг шовуллаши, қурбақаларнинг қуриллагани, чигиртка ва чирилдоқларнинг чириллагани эшитиларди.
Капалак нусҳа бўйинбоғ боғлаб олган созанда йигитлар одамлар йиғилишини ва ўтирганлар ичиб кўпироқ пул тутадиган кайфиятга келгунча, гўё рипититция қилаётгандай созларини тиринг- тиринг чалишарди.
Тўй эгасининг қорақалпоқ юртидаги қариндошлари ҳали етиб келмаган, айтишларича, Аму дарёнинг суви тошиб, пантон кўприклар кўтарилиб ва бир қисми ажралиб қўшни Афғонистон тамонга оқиб кетибди. Энди икки тамондаги тўй – аза ва қуда - андага бориш учун йўлга чиққан қардошлар кўприкдан ўтолмай ўтиришганмиш. Иккала тамондан бориб келадиган машиналар, мева - сабзавот ортган узун юк машиналар, сотиладиган қўйлар - ҳисори қўзилар, хўкизлар, сигирлар тиқилиб кетганди. Ёш - яланглар катталарнинг жаврашига қарамасдан кўприкнинг олд қисмига ўтиб, дарё кўпригида телефонига расмга тушишарди.
Бугун элатга бошқа тўйларга сира келмаган оппоқ ҳарир либос кийинган, бир қарашда қанотларини ёяётган товусга ўҳшаб кетадиган чипрйли раққоса келганди.
Моноқнинг ёшу – катта ширакайф йигитлари, раққосанинг олдида болга ёпишган арилардай ғужғон айланишарди.
Очил гўё илон домига тортилган жонзоддай майдоннинг ҳар жойида туриб раққосага тикиларди. Қизнинг оқиш юзи, бўялган кўзи, қизил лаби, чиройли қўллари йигитни ҳаяжонга соларди. Раққосанинг отини Қизларгул деди кимдир. Бу сўзни эшитган Очилнинг хуши бошидан учди. Ва бирдан шимининг орқа киссасида онаси ун олиб келишга берган 100 минг сўм пули ёдига тушди. Йигит пулни киши билмас ушлаб қўйди. Пуллар: хиди анқиб турган янги 10000 сўмлик бўлгани учун унча катта ҳажмга эга эмас эди.
Очил ҳамқишлоқлари ўтирган дастурхоннинг четига омонатгина чўкди. Оғайнилари узатган ароқ пиёласини кўтариб юборди, ичини аччиқ бир ҳарорат ёқиб ўтди. Вой, худобехабарей, ҳаёлига нималар келмайди. У бу раққоса қизни элат гулзорларида очилиб ётган дастор бошли гултожихўрозга ўҳшатарди. Қип – қизил. Хўрознинг тожларига ўҳшаган қирмизи баҳмал нақшлари буралиб – буралиб кетган кимҳоб чапон ҳам кийган эди.
Ҳаётида аёл зотига яқинлашиб кўрмагани учун ич – ичидан ҳарорат кўтарилиб келаётганини ва ўзининг беҳол бўлаётганини ҳис этди. Бурнига урилган атирнинг хуш бўйи, тер аралаш аёлнинг иси уни маст қилди. Кўзи олдига кинолардаги ялонғоч қизларнинг чўмилиб юргани келди. Очил қари ота - онаси билан ёлғиз..элатнинг Оқвошкўл деган чўл қисмида яшагани учун..мактабни ҳам аранг битирганди. Уйи қишлоқдан узоқ бўлгани учун энаси нон бўлмаганда, қозонга пиёзли, баъзан булғор қалампирли пўссиқ қотирарди. Очил болалигидан энаси сариёғга пиширган пўссиқларни яҳши кўргани учун икки – учтасини бир буклаб, қўйнига тиққанича қўйларни ҳайдаб кетарди.
Аммо энди чўлннинг юлдузли ойдин осмони ва кенг саҳро ҳам унга торлик қилиб қолди. У синфдош қизларини ва оппоқ болдирларини очиб сув очиб юрадиган Нойила тотор ҳақида бот – бот ўйлайдиган бўлиб қолди. Энаси жавраса ҳам чўлнинг узоқ йўлини қиш ёки ёзга қарамай велосипедда йўл босиб, тўйга етиб келарди. Ҳозир ҳам билдики, раққосани элатнинг семиз ва пакана жўжахўроздай йигитларидан қизғанаётган экан.
Кун бўйи овқат емасдан комбайин майдалагичига макка жўхори ташигани, чанг – тўзондан димоғи битиб қолгани учун чарчаган... ичган бир – икки пиёласи билан маст бўлиб қолган эди. Ич – ичидан “Қизларгул, Қизларжон..” дея такрорларди. .. Даврада ҳеч ким қулоқ солмаётган мусиқа ва ўз иҳтиёри билан пул илинжида столлар ора капалакдай учиб юрган раққосанинг олдига Очил сузонғич буқадай ер суриб бориб, у гўзал ҳилқатнинг олдига келганда довдираб ғалати “иҳиммм..иммэй..” товушлар чиқариб инграб юборди. Ва шунинг баробарида орқа киссасидан таҳланиб турган пулларнинг бир қанчасини олиб, ғижимлаб қизнинг қўлига тутқазди. “..Буларни қувсанғиза ёнингиздан..” дея Очил сочи ўсган ва баланд пошнали туфлилар кийган йигитлар тамон ишончсиз ҳолатда қўли билан ишора қилди.
Қиз терлаётган пешонаси ва жингалак сочларини елпиганича созандалар тамонга қараб кўзини қисиб қўйди.
Очил биров қувгандай нигоҳи билан ер суриб, инграганича, йўталганича жойига қайтиб ўтирди.
“Зўрсанку, Очилбой..Вой қанча пул бердинг. Уч – тўртта 10 минг сўмликми?. Ўлай, агар раққоса сенга кулиб қаради. Менимча кимлигингни сўради. Сен манглайиқора гўнгга ағнаган хўтикдай уст –бошинг чангга беланган..Эшикдан қандай киргизишди сени..”.
“У менга кулдими, мен кўмадим..а”. дейди овози буғилиб.
“Сен пул беришга яна чиққанингда, аввал пулни кўрсат, кейин кўз – кўз қилиб..аста мамасининг ёнига тиқиб қўй..Бира тўла энди.. сенга яқин одам бўладиган қизнинг “мама”ларини ҳам ушлаб кўрасан..қани қандай экан. Уйлансанг шундай Қизларга ўҳшаган қизга уйланиш керакда..?” дея уни калака қила бошлади жўралари.
“Ушаса бўларканми..шу ерда..я...” дейди соддадил бутун умри фермерлар ерида ишлайдиган ва ора – орада озиқ учунгина элатга тушадиган Очил.
“Дим қизиқсан Очилбой. Шу ерда ушламасанг қаерда ушлайсан..ётоқхонада босиб тушмайсанку..энди эллик минг берганингдан сўнг бошқа жойини ушлаб олсанг ҳам бўлаверади..”яна қийқиради йигитлар.
“Иҳм..иҳм..эллик минг кўп эмасми..Унга..Мен четга чиқилармикан дегандим..”.
Столда ўтирган овулнинг киракашлари, қассоб, сотувчи, физкультура ўқитувчилари, хорижга бориб ишлаб келадиган ёлланма ишчилар қорнини ушлаб қотиб кулишарди.
“Ҳов, Очил. Қараб тур..сен ҳам шундай қиласан..” деди йил ўн икки ой Қозоғистонда ишлаб, иш тугаганда элатда пайдо бўладиган Қурбонназар машқорин. У ўзбек сўмидан бошқа қозқларнинг сўмими, ёки россия рублини шаҳдам қадамлар билан бориб раққосанинг кўкрагига тиқиб келди. Тўйхонадагилар яна кулишди.
Тўй авжига чиққан капалак нусҳа галстук таққан хофизлар, созандалар жазавага тушган, бир тўп одамлар овқат ташир, келин – куёв ҳам тўйни унутган куйи суҳбатлашиб ўтиришарди. Давра ўртасида фермерликнинг ишчи қизлари, тикувчилар, шаҳардан келган талаба қизлар, коллежнинг юқори босқич ўқувчилари қизлари қўшни элатнинг йигитлари билан нозланиб рақсга тушишарди. Созандалар, хофизлар кўзлари ва ишоралар билан раққосани бошқариб, маст – аласт ёши катта одамлар столи тамон йўналтиришарди.
Шу маҳал давранинг қоқ марказига Очил чиқди. Тўйхонага жимлик чўккандай бўлди. У қўли билан пул солинган чўнтагини ғижимлаганича раққосага қараб юрди. Тўйхонада рақс тушаётган қизлардан ажралаётган атир ва тер ҳиди Очилни маст – аласт қиларди. Яна бахтига қарши тер ва атирнинг қуюқ булутлари тўйхонада паға – паға сузиб юрарди.
Раққоса уни кўриб, “вой, анови овсар сақов яна галётир..”..дерди атрофдагиларга кулиб. Аммо у Очилнинг қўлидаги 10 минг сўмликларни кўриб, жилмайиб у тамонга юрди. Очил энгашган куйи ҳўрозқанд ушлаган боладай қўлларини олдинга чўзиб, раққоса тамон интилди. Тўйхонанинг олис – олисларида “ушла..ушла мамасидан..” дея ҳайқиришарди жўралари. У ширакайф эркаклар, муқом билан ўйнаётган қизлар, идиш – тавоқ, чой ташувчилар сафини ёриб ўтиб, раққосанинг ёнига етиб келди. Қизнинг ёнига етиб келганда атир булути залвори ва юрагининг қаттиқ зарбидан хушидан кетаёзганди. Қизларгул тўйхонанинг турли тамонидан оқиб келаётган пуллар оқимидан кулиб, оқ, яшил..ҳарир либосларини шамолда учириб, узун қирқ ўрим сочларини силкитиб - силкитиб, ҳаяжон билан рақсга тушарди. Очилнинг қўлини киссасига суққунча, пулни пайпаслаб олгунча онасининг “..уйда пул йўқ. Гўшт ҳам ўн ҳам йўқ. Унни Ўроз дукончидан ол..шу инсоф билан сал арзонроқ беради..” деган босиқ овози тўйхона мусиқа ва ғола – ғовурига қўшилиб, шифтларда, қандиллар..стол – стуллар ва одамлар орасида янграб турди. Ҳали ҳеч нарсани англаб етмаганида.. қўли иссиқ ва терлаган юмшоқ нарсага урилди. Бу мама эди. Раққосанинг кўкраги. Гўё Очилнинг юраги уришдан тўҳтади. Кўз олдида ..спорт кийимидаги синфдош қизлари ва сув эгатлардан ҳатлаётган Нойила тоторнинг лорсиллаган сонлари айланарди. Шу лаҳза раққосанинг кўзларида ғалати шулъа чақнади. Майда ўрилган сочлари монанд узун қўллари билан Очилнинг юзига бир шапати туширди. Унинг хуснига ўн хусн қўшиб турган сочлари яна силкинди.
Очилнинг кўзидан учқунлар сачради. “Навчун урасан, Қизларгул..” деди юзини ушлаб, афтидан у раққосанинг мамасини ушлаш мумкин деган ишонч билан келганди. Аммо нега бундай қилаётганини англайдиган аҳволда эмас эди.
Очилнинг жўралари, созандалар, даврадагилар, унинг раққосанинг мамасини ушлаганини кўриб қолган коллеж ўқувчилари, тавоқчилар, чойчилар қотиб кулишар ва кўзларидан ёш чиқарди. Йигит юзини ушлаганича ҳайрону – лол қолиб, бутун вужудини йиғими, хўрлик қоплаб, одамлар ари инидай тўзғиб юрган тўйнинг қоқ марказидан эшикка қараб юриб борарди.
12 июнь 2017 йил
- - -